Yedi yaşındaki kız çocuğundan, yetmiş yaşındaki bıyıklı, göbekli amcasına kadar, bu topraklarda doğan herkesin içinde bir dansöz yattığından belki, oryantal hep hafife alındı, yıllarca ülkenin tek ulusal televizyon kanalında "yasaklı" görüldüğünden tehlikeli bulundu, ama diğer yandan da yılın en mühim gecesine, yılbaşılarına saklandı hep...

Dansöz oryantal dans yapan kadındır, elinde tefiyle dans eden Macar bir dansçı da dansözdür. "Göbek dansı" ya da "karın dansı", farklı ülkelere göre verilen isimler. Oryantal deyince hepsi içine giriyor. Dansçı ise birden fazla türde dans edebilme yeteneği olan, ama birinde yoğunlaşmış kişidir. İlginiz fazlaysa dansın bütünüyle ilgilenirsiniz, yeni harmanlar yapmaya çalışırsınız. Yeni pop oryantal, tekno-oryantal, afro-oryantal böyle doğuyor; daha da çok türler çıkacak. Hazır bir şeyi uygulamanın kimseye faydası yok, sürekli bakmak ve araştırmak zorundasınız. Bu dansın Hint kökenli olduğu varsayımlardan biri, ama biz daha çok Arap kökenli bir dans olarak algılıyoruz.

Oryantal bizde daha çok çiftetelli gibi 2/4’lük Anadolu ve 9/8’lik Roman ritmlerinin gelişiminden doğmuş. Çiftetelli basit ve minik figürlerden oluşan bir dans olduğundan tek başına insanı sıkar. O yüzden biraz Hint, biraz başka bir şey, karıştırmak gerekli hepsini. Sonuçta her şey o kadar değişim halinde ki Michael Jackson da gerdan kırıyor. Belin inceliğiyle alakası yok aslında bu dansın, uyluklarla yapılıyor, sonuçta herkesin de bir karnı, göbeği var. Batılılar oryantal dansın çok üzerine düştüler, ama mesela Amerika’da bu dansı yapanlar arasında modern dans, jazz, latin yapmış kişiler olduğu için, dans burada kendi otantikliğinden, özgürce yapılışından çıkıp, balede olduğu gibi kurallarla kişilere anlatılıyor, mekanikleşiyor, hızlanıyor. Hintliler de hızlı dans ederler, diyerek sözlerini bağlar, ancak bu piyasada çalışan bazı dansözlerinde aşağıdaki gibi yorumlamaları olmuştur.

Oryantal bir dans değildir.çünkü:vals, tango bir dansdır her kıyafetle vals ve tango yapılabilir.ama oryantal sadece açık kıyafetle yapılır, günlük kıyafetle yapılmaz..Ayrıca Türk kültürüne ait olduğuda yanlıştır.Buradan Oryantalin Hint ve Arap kültürüne ait oluşu, insanların vals veya tango izlemesiyle, bir dansözü izleme nedenleri arasındaki farkta da ister istemez anlaşılıyor, oryantalin bir dans türü olmadığı....

Oryantal dansla bir hikaye, hele hele de dramatik bir hikaye anlatılabileceği fikri uzak geliyor. Birtakım figürler ezberlenir ve arka arkaya dizilir gibi geliyor ya da daha çok böylesini izliyoruz. Örneğin sizin biyografik bir oryantal gösteri projeniz vardır, hayatınızı anlatacaktınız...Kim bilir...?

*KAYNAK* TURKISHTIME
EKİM / OCTOBER 2002 / 9

*RESİM -NECİP KÖNİ ARŞİVİ

Sevgi ve Saygılarımla,
NECİP KÖNİ - ADANA/TR